Η Βιταμίνη Ε είναι ένα απαραίτητο για τον ανθρώπινο οργανισμό θρεπτικό συστατικό που ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1920. Πολλές από τις φυσιολογικές λειτουργίες της Βιταμίνης Ε, συμπεριλαμβανομένων των αντιοξειδωτικών της δράσεων, έχουν μελετηθεί για σχεδόν 100 χρόνια. Είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που αποτελείται από οκτώ ενώσεις (τέσσερις τοκοφερόλες και τέσσερις τοκοτριενόλες), και ενώ έχει συνδεθεί κυρίως με την αντιγήρανση, προσφέρει πολλαπλά οφέλη στην υγεία.
Η Ε δεν αποτελεί τυχαία μία από τις σημαντικότερες αλλά και πιο γνωστές βιταμίνες, αφού ο ρόλος της είναι πολύτιμος για τον άνθρωπο. Ίσως η πιο γνωστή λειτουργία της Βιταμίνης Ε είναι ότι βοηθά στην καταπολέμιση των ελεύθερων ριζών που προκαλούν οξείδωση στα κύτταρα (οξειδωτικό στρες), αλλά η δράση της δε σταματά εκεί. Συμβάλει στη διατήρηση της ομαλής λειτουργίας της όρασης, του νευρικού συστήματος, της καρδιάς, του εγκεφάλου, και φυσικά των μαλλιών και του δέρματος!
Η σωστή χρήση της Βιταμίνης Ε, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την υγεία αλλά και την εμφάνιση. Η επαρκής πρόσληψη της Βιταμίνης Ε τόσο μέσα από τη διατροφή, όσο και με τη βοήθεια των συμπληρωμάτων διατροφής, προστατεύει από την εμφάνιση της πρόωρης γήρανσης αλλά και πλήθους παθολογικών καταστάσεων.
Ιδιότητες της βιταμίνης Ε
Ανάμεσα στις πιο σημαντικές λειτουργίες της Βιταμίνης Ε ανήκουν οι αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, νευροπροστατευτικές και ανοσορρυθμιστικές της δράσεις. Επιπλέον, χρησιμοποιείται συχνά για την αντιμετώπιση παθήσεων του δέρματος και του τριχωτού (ατοπική δερματίτιδα, ακμή, ψωρίαση, τριχόπτωση), αλλά και για την ανακούφιση των προεμμηνορρυσιακών συμπτωμάτων. Παρακάτω, αναφέρονται συνοπτικά ορισμένες από τις ευεργετικές της ιδιότητες, για τις οποίες έχουν πραγματοποιηθεί – και συνεχίζουν να πραγματοποιούνται αρκετές έρευνες.
Προστασία από το οξειδωτικό στρες
Το οξειδωτικό στρες είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός αδυνατεί να αντιμετωπίσει την επίδραση των ελεύθερων ριζών που παράγονται τόσο από τις μεταβολικές του διαδικασίες, όσο και από την επιδραση που έχει σε αυτόν το εξωτερικό του περιβάλλον (καυσαέρια, καπνός, ηλιακή έκθεση κλπ). Η υπεροξείδωση έχει συνδεθεί με την εμφάνιση της πρόωρης γήρανσης, καθώς και την εμφάνιση καρδιακών και νευρολογικών παθήσεων.
Πληθώρα μελετών υποδεικνύουν ότι η Βιταμίνη Ε, χάρη στην ισχυρή αντιοξειδωτική της δράση, δρα προληπτικά και επανορθωτικά, προστατεύοντας τα κύτταρα από τις ελεύθερες ρίζες και την υπεροξείδωση!
Αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων
Η Βιταμίνη Ε μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο και στην πρόληψη κατά των χρόνιων ασθενειών. Σύμφωνα με έρευνες, άνθρωποι με υψηλά ποσοστά πρόσληψης της βιταμίνης παρουσιάζουν μειωμένη συχνότητα εμφάνισης σοβαρών παθήσεων, όπως η στεφανιαία νόσος, η αθηροσκλήρωση, η άνοια, και η νόσος Αλτσχάιμερ. Η ισχυρή αντιοξειδωτική δράση της Βιταμίνης Ε, σε συνδυασμό με την πρόσληψη και άλλων αντιοξειδωτικών βιταμινών, μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά και να ενισχύσει την άμυνα του οργανισμού ενάντια στις χρόνιες παθήσεις.
Βιταμίνη Ε & Αντιγήρανση
Η εισαγωγή της Βιταμίνης Ε στη δερματολογία έχει ξεκινήσει για περισσότερα από 50 χρόνια, και φυσικά αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο! Τη συναντάμε σε πολλά καλλυντικά προϊόντα προσώπου και σώματος, και πολλές φορές αποτελεί το βασικό συστατικό στις αντιρυτιδικές κρέμες, καθώς προστατεύει το δέρμα από βλαβερές επιδράσεις που οφείλονται στην ηλιακή ακτινοβολία, το κάπνισμα, τους ρύπους κλπ. Μελέτες υποστηρίζουν πως η Βιταμίνης Ε έχει ακόμα και αντικαρκινικές και φωτοπροστατευτικές ιδιότητες, γεγονός που δικαιολογεί το γεγονός ότι περιέχεται τόσο συχνά σε προϊόντα ομορφιάς και περιποίησης της επιδερμίδας.
Βιταμίνη Ε & Άθληση
Τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα όπως η Βιταμίνη Ε και η Βιταμίνη C, έχουν έρθει πρόσφατα στο προσκήνιο λόγω της ήπιας λειτουργίας τους ως μέθοδος ενίσχυσης της αθλητικής απόδοσης και αποκατάστασης. Τα υψηλά ποσοστά οξειδωτικού στρες κατά τη διάρκεια της άσκησης, έχουν ώς αποτέλεσμα την παραγωγή ελεύθερων ριζών που συχνά οδηγεί σε μυϊκή βλάβη, κόπωση και μειωμένη απόδοση. Η πρόσληψη αντιοξειδωτικών βιταμινών με μέτρο, πάντα σε συνδυασμό με μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, μπορεί να λειτουργήσει βοηθητικά στα άτομα που γυμνάζονται έντονα.
Μορφές βιταμίνης Ε
Η Βιταμίνη Ε αποτελείται από μία ομάδα 8 λιποδιαλυτών μορίων με αρκετά ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, που ανήκουν είτε στις τοκοφερόλες, είτε στις τοκοτριενόλες. Πιο συγκεκριμένα, η Βιταμίνη Ε περιλαμβάνει τις μορφές: άλφα, βήτα, γάμα και δέλτα-τοκοφερόλη και άλφα, βήτα, γάμα και δέλτα-τοκοτριενόλη.
Η μορφή που έχει συγκεντώσει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι η α-τοκοφερόλη, καθώς είναι αυτή με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση στο ανρώπινο σώμα – αλλά και αυτή που είναι άκρως απαραίτητη για τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού, αλλά και ανοσοποιητικού μας συστήματος. Βέβαια και οι τοκοτριενόλες της Βιταμίνης Ε δεν είναι λιγότερο σημαντικές, μιας και φαίνεται πως συμβάλλουν στη ρύθμιση των επιπέδων χοληστερόλης και διαθέτουν ισχυρές νευροπροστατευτικές λειτουργίες.
Η βιταμίνη που βρίσκεται στα τρόφιμα φυσικά, αναφέρεται συχνά ως d- άλφα-τοκοφερόλη, ενώ η συνθετική της μορφή dl-άλφα-τοκοφερόλη. Στα συμπληρώματα Βιταμίνης Ε, συνήθως συναντάμε ισομερή της α-τοκοφερόλης, χωρίς να λείπουν και οι επιλογές που περιέχουν τοκοτριενόλες. Μια επιλογή που επίσης έχει αρχίσει να ενισχύεται σημαντικά, είναι αυτή των βίγκαν συμπληρωμάτων Βιταμίνης Ε.
Βασικές πηγές βιταμίνης Ε
Οι βασικότερες πηγές Βιταμίνης Ε είναι τρόφιμα όπως τα φυτικά έλαια, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, ο κρόκος των αυγών, το αβοκάντο, τα φυλλώδη πράσινα λαχανικά, διάφορα φρούτα (π.χ. μάνγκο, ακτινίδια), καθώς και τα εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού. Τα τρόφιμα με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση Βιταμίνης Ε είναι:
- το έλαιο σιταριού
- οι ηλιόσποροι
- τα αμύγδαλα
- το έλαιο φουντουκιού
- το ηλιέλαιο
- τα φουντούκια
- το κουκουνάρι
- τα φυστίκια
- ο σολωμός
- το αβοκάντο
- το ελαιόλαδο
- η κόκκινη πιπεριά
Τοκοφερόλες συναντάμε στα περισσότερα φυτικά έλαια (ελαιόλαδο, ηλιέλαιο, σογιέλαιο, καλαμποκέλαιο), ενώ τοκοτριενόλες στο φοινικέλαιο, το κριθάρι και το πίτουρου ρυζιού.
Έλλειψη σε βιταμίνη Ε
Η χρόνια έλλειψη Βιταμίνης Ε, λόγω της μεγάλης σημασίας που έχει για τον οργανισμό μας, μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά προβλημάτων υγείας. Κάποιες από τις πρώτες ενδείξεις πιθανής έλλειψης της βιταμίνης είναι το αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, η έλλειψη συντονισμού και συγκέντρωσης, ενώ σε πιο σοβαρές περιπτώσεις η έλλειψη μπορεί να προκαλέσει ζημιά στα νεύρα, προβλήματα στην όραση, μέχρι και υπογονιμότητα.
Υπερβολική κατανάλωση βιταμίνης Ε
Παρόλο που τα ευεργετικά αποτελέσματα της Βιταμίνης Ε έχουν αποδειχθεί επιστημονικά, όπως και στην περίπτωση άλλων συμπληρωμάτων διατροφής, η λήψη της δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τη συνιστώμενη ημερήσια δόση. Η υπερβολική καθημερινή κατανάλωση της βιταμίνης μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα για τον οργανισμό, να προκαλέσει παρενέργειες και σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις να γίνει τοξική. Για αυτό, είναι πολύ σημαντικό να ακολουθούμε προσεκτικά τη σωστή δοσολογία.
Αλληλεπιδράσεις και αντενδείξεις
Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις που η λήψη συμπληρωμάτων Βιταμίνης Ε θα πρέπει να αποφεύγεται. Επειδή η Βιταμίνη Ε επιβραδύνει τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων, θα πρέπει να χρησιμοποιείται με μεγάλη προσοχή από άτομα που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή, που έχουν τάσεις αιμορραγίας (π.χ. αιμορραγικά πεπτικά έλκη) ή ιστορικό αιμορραγικών εγκεφαλικών επεισοδίων, και από άτομα με κληρονομικές αιμορραγικές παθήσεις – όπως η αιμοφιλία.
Αντένδειξη αποτελεί και η χρήση της Βιταμίνης Ε από ασθενείς που κάνουν χημειοθεραπείες ή ακτινοθεραπείες, χωρίς να πάρουν πρώτα την έγκριση του γιατρού τους.
Ενδεικτικά, θα πρέπει να ζητούν απαραίτητα τη συμβουλή γιατρού άτομα:
- με ιστορικό εμφράγματος ή εγκεφαλικού
- με βλάβη στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού
- με διαταραχές αιμορραγίας
- θα υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση σε διάστημα μικρότερο των 2 εβδομάδων
- με διαβήτη
- με ηπατική νόσο
- που πάσχουν ήδη από σοβαρές ασθένειες (πχ. καρκίνο)
- ανεπάρκεια βιταμίνης Κ
Παρενέργειες
Σπάνια παρατηρούνται σοβαρές παρενέργειες από τη λήψη συμπληρωμάτων Βιταμίνης Ε, αλλά αν τυχόν εμφανιστούν (συνήθως σε περιπτώσεις υπερδοσολογίας), περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, ναυτία, διάρροια, μυϊκή αδυναμία, κόπωση, γαστρεντερικές διαταραχές, εξανθήματα, και σε κάποιες (πολύ σπάνιες) περιπτώσεις αραίωση του αίματος και αιμοραγία.
