Έχουμε μάθει πια πως αν και ζούμε σε μια χώρα που οι περισσότερες ημέρες του χρόνου έχουν ηλιοφάνεια, ωστόσο οι περισσότεροι έχουμε χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. Το ίδιο συμβαίνει φυσικά και στα παιδιά. Όμως, πόση βιταμίνη D χρειάζεται ένα παιδί;
Γενικά, τα επίπεδά της μπορούν να μετρηθούν εύκολα μέσω αιματολογικής εξέτασης, για να βρεθεί αν υπάρχει έλλειψη ή ανεπάρκεια, ενώ η ημερήσια ποσότητα που χρειάζεται το παιδί ή το βρέφος και η ενδεχόμενη λήψη διατροφικού συμπληρώματος αποφασίζονται σε συνεννόηση με τον παιδίατρο.
Η βιταμίνη D ή βιταμίνη του ήλιου είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία όλου του οργανισμού. Το μεγαλύτερο ποσοστό της συντίθεται μέσω της έκθεσης της επιδερμίδας στην ηλιακή ακτινοβολία, ενώ ένα μικρό μέρος (περίπου 20%) λαμβάνεται διατροφικά.
Παρά τη μεγάλη σημασία που διαδραματίζει στην υγεία μικρών και μεγάλων, πολύ συχνά παρατηρούνται ανεπαρκή επίπεδα στον οργανισμό, τα οποία είναι σημαντικό να επαναφέρονται το συντομότερο δυνατόν εντός του επιθυμητού εύρους.
οφέλη για παιδιά & μωρά
Η μεγάλη σημασία της για τα βρέφη και τα παιδιά αποδεικνύεται από όλο και περισσότερες μελέτες, καθώς φαίνεται πως η διατήρηση φυσιολογικών τιμών μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη πολλών παθήσεων, όπως είναι οι εξής:
- Ραχίτιδα
- Αναπνευστικές λοιμώξεις
- Αλλεργίες
- Άσθμα
- Ψωρίαση
- Διαβήτης (τύπου Ι & ΙΙ)
- Υπέρταση
- Παχυσαρκία
- Δυσλιπιδαιμία
Η βιταμίνη D υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, την υγεία των οστών και των δοντιών, επιδρά θετικά στο ανοσοποιητικό σύστημα, τη νευρομυϊκή και καρδιαγγειακή λειτουργία, ρυθμίζει την ανάπτυξη των κυττάρων και προστατεύει την υγεία των πνευμόνων.
Επιπλέον, φαίνεται να προλαμβάνει την εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου και να σχετίζεται αντίστροφα με την παχυσαρκία, τα επίπεδα LDL χοληστερόλης και τον διαβήτη.
-
Υγεία των οστών
Η επάρκεια του οργανισμού σε βιταμίνη D είναι ζωτικής σημασίας για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού, ιδίως όσον αφορά την οστική του υγεία.
Με τη βοήθειά της, ο οργανισμός χρησιμοποιεί και απορροφά ορθά το ασβέστιο, ένα μέταλλο που είναι απαραίτητο για την υγεία των οστών.
Από την άλλη πλευρά, η σοβαρή έλλειψη βιταμίνης D μπορεί να οδηγήσει σε ραχίτιδα κατά τη βρεφική ή παιδική ηλικία, μία πάθηση των οστών που συχνά οδηγεί στην παραμόρφωσή τους και σε στασιμότητα της ανάπτυξης.
Η λήψη συμπληρώματος από παιδιά που έχουν αυξημένο κίνδυνο έλλειψης, φαίνεται να βοηθά σημαντικά στην πρόληψη εμφάνισης ραχίτιδας και στην προστασία των οστών και όχι μόνο.
-
Ανοσοποιητικό σύστημα
Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στις μη σκελετικές επιδράσεις της βιταμίνης D, όπως είναι ο ρόλος που διαδραματίζει στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Συγκεκριμένα, φαίνεται πως επηρεάζει τόσο την εγγενή όσο και την επίκτητη άμυνα, με πολλούς ερευνητές να υποστηρίζουν πως μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη αλλά και στην αντιμετώπιση πολλών αυτοάνοσων νοσημάτων (π.χ. διαβήτης τύπου Ι, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωρίαση, θυρεοειδίτιδα Hashimoto, κ.ά.).
Πολλές μελέτες έχουν εστιάσει στη σχέση των επιπέδων βιταμίνης D με την εμφάνιση και την ένταση των αλλεργιών στα παιδιά, ενώ άλλες έχουν εστιάσει στη βοήθεια που προσφέρει η συμπληρωματική λήψη της στην πρόληψη και αντιμετώπιση των ιώσεων.
-
Άσθμα
Το άσθμα είναι μια πάθηση που εμφανίζεται σε μεγάλο ποσοστό των παιδιών παγκοσμίως και επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητά τους. Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν πως η βιταμίνη D μπορεί να συμβάλλει στην παθογένεση αλλά και τη διαχείριση της νόσου.
Σύμφωνα με πολυάριθμες μελέτες, υπάρχει συσχέτιση μεταξύ ανεπάρκειάς της και αυξημένου κινδύνου άσθματος. Συγκεκριμένα, έχει φανεί ότι η έλλειψη είναι πιο συχνή στα ασθματικά παιδιά, καθώς και το ότι περίπου 7/10 παιδιά με άσθμα έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα (≤15 ng/ml).
Επιπλέον, πολλοί υποστηρίζουν πως τα διατροφικά συμπληρώματα βιταμίνης D βοηθούν στην πρόληψη ανάπτυξης άσθματος και συριγμού σε μικρή ηλικία, καθώς και στην καλύτερη διαχείριση του προβλήματος τόσο σε παιδιά, όσο και σε ενήλικες.
Βέβαια, θα πρέπει να πούμε πως υπάρχουν και μελέτες που δεν κατάφεραν να βρουν σημαντικό όφελος από τη χορήγηση συμπληρώματος σε παιδιά με επίμονο άσθμα και ανεπαρκή επίπεδα D στον οργανισμό.
-
Λοιμώξεις αναπνευστικού
Πολυάριθμες μελέτες έχουν αποδείξει το όφελος που παρέχει η D στην πρόληψη και μείωση των συμπτωμάτων που αφορούν ιογενείς λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά.
Σε πρόσφατη έρευνα που ασχολήθηκε με τη βέλτιστη δοσολογία της σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, φάνηκε πως η συνήθης δόση των 400 IU (10 μg) ημερησίως ήταν εξίσου αποτελεσματική με τη λήψη μεγαλύτερων ποσοτήτων, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως δεν υπάρχει λόγος να λαμβάνονται δόσεις άνω της προτεινόμενης ημερήσιας για αυτό το σκοπό.
-
Αυτισμός
Σημαντική συσχέτιση έχει βρεθεί και μεταξύ των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D και της εμφάνισης αυτισμού σε παιδιά.
Μάλιστα, η συμπληρωματική λήψη της και η αποκατάσταση των επιπέδων της στο φυσιολογικό, φαίνεται να βελτιώνει τα σχετιζόμενα συμπτώματα (π.χ. διάσπαση προσοχής).
-
Βιταμίνη D και ψυχολογία
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι ολοένα και περισσότερο μελετάται ο ρόλος της στην ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων, με ιδιαίτερα πιθανή τη σύνδεση χαμηλών επιπέδων της με την εμφάνιση συγκεκριμένων παθολογικών καταστάσεων (π.χ. κατάθλιψη).
Τροφές με βιταμίνη D
Η βιταμίνη D βρίσκεται σε διάφορες τροφές, ωστόσο τα τρόφιμα που αποτελούν πλούσιες πηγές της συχνά δεν προτιμώνται από τα παιδιά ή δεν μαγειρεύονται τακτικά στο σπίτι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα παρακάτω:
- Μουρουνέλαιο
- Λιπαρά ψάρια (σολωμός, σαρδέλες, σκουμπρί, ρέγγες, τόνος)
- Αυγά (συγκεκριμένα ο κρόκος)
- Μανιτάρια Shiitake
- Συκώτι
Για να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα και να καλύπτονται οι ημερήσιες ανάγκες των παιδιών, σε πολλές χώρες γίνεται εμπλουτισμός κάποιων κοινών τροφίμων με βιταμίνη D, όπως τα εξής:
- Γάλα
- Γιαούρτι
- Δημητριακά πρωινού
- Μαργαρίνη
- Χυμός
Για να είναι κανείς βέβαιος αν ένα τρόφιμο είναι εμπλουτισμένο ή όχι, θα πρέπει να διαβάσει προσεκτικά τη διατροφική ετικέτα του.
Πόσο πιθανή είναι η έλλειψη βιταμίνης D στα παιδιά;
Πολύ μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού χαρακτηρίζεται από ανεπαρκή επίπεδα σε βιταμίνη D. Το συγκεκριμένο πρόβλημα φαίνεται να αφορά γυναίκες και άντρες κάθε ηλικίας, καθώς επίσης και βρέφη/παιδιά.
Τόσο στην Αμερική όσο και στην Ελλάδα, πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πως περίπου 4 στους 10 έχουν κάποιο βαθμό έλλειψης. Το ποσοστό αυτό είναι μικρότερο, αλλά και πάλι σημαντικό, όσον αφορά τα παιδιά και τους εφήβους (15-20%).
Τα χαμηλά επίπεδά της μπορούν να οφείλονται σε έναν ή περισσότερους παράγοντες, με τους πιο κοινούς να είναι η ελλιπής έκθεση στον ήλιο, καθώς και η μειωμένη διατροφική πρόσληψη, όπως και οι αυξημένες απαιτήσεις του οργανισμού σε αυτή (π.χ. λόγω κάποιας πάθησης).
Όσοι δεν παράγουν ή λαμβάνουν την απαιτούμενη δόση βιταμίνης D ή χρειάζονται σημαντικά μεγαλύτερες ποσότητες, συστήνεται να λαμβάνουν κάποιο συμπλήρωμα διατροφής για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών τους.
Υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις παιδιών, μάλιστα, όπου απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή καθώς η πιθανότητα έλλειψης είναι πολύ μεγαλύτερη. Αναφέρονται οι πιο χαρακτηριστικές εξ’ αυτών:
- Παιδιά με σκουρόχρωμο δέρμα (π.χ. μαύρη φυλή)
- Παιδιά που ζουν σε περιοχές με ελάχιστη ηλιοφάνεια
- Παιδιά με παθήσεις που οδηγούν σε δυσαπορρόφηση (Νόσος του Crohn, κοιλιοκάκη, κυστική ίνωση, κ.ά.)
- Παιδιά που λαμβάνουν συγκεκριμένες αγωγές (π.χ. αντιεπιληπτικά)
- Παχύσαρκα και υπέρβαρα παιδιά
- Παιδιά που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του σώματός τους με ρούχα
- Παιδιά οικογενειών που ακολουθούν χορτοφαγική διατροφή
- Παιδιά με χρόνια ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια
Δοσολογία για παιδιά
Οι περισσότεροι γονείς αναρωτιούνται πόση βιταμίνη D πρέπει να παίρνουν τα παιδιά. Σύμφωνα με τις τρέχουσες συστάσεις, ισχύουν τα εξής:
- για βρέφη μέχρι και τον 12ο μήνα ζωής: 400 IU (10 μg) ημερησίως
- για παιδιά από 1 έτους και άνω: 600 IU (15 μg) ημερησίως
Οι παραπάνω δόσεις συστήνεται να λαμβάνονται μέσω διατροφικού συμπληρώματος, όταν υπάρχει κίνδυνος να μην καλύπτονται οι ημερήσιες απαιτήσεις σε υγιή βρέφη και παιδιά.
Όσον αφορά τα βρέφη που θηλάζουν, υπάρχει η σύσταση να λαμβάνουν συμπληρωματικά την απαραίτητη ποσότητα βιταμίνης D, καθώς η ποσότητα που υπάρχει στο μητρικό γάλα δεν επαρκεί. Η ίδια σύσταση ισχύει και για τα βρέφη που πίνουν βρεφικό γάλα σε σκόνη, αλλά όχι στην ποσότητα που να καλύπτει τις ανάγκες τους, καθώς τα περισσότερα είναι ενισχυμένα με βιταμίνες και άλλα μικροθρεπτικά συστατικά. Αυτό καθορίζεται από τον παιδίατρο ανάλογα με την ποσότητα γάλατος που πίνει το βρέφος σε κάθε ηλικία.
Η προτεινόμενη δοσολογία, ωστόσο, μπορεί να διαφέρει από παιδί σε παιδί και θα πρέπει να αποφασίζεται πάντοτε από τον επιβλέποντα παιδίατρο, καθώς σε κάθε περίπτωση έχουμε διαφορετικά επίπεδα βιταμίνης στον οργανισμό και ιδιαίτερες ανάγκες και απαιτήσεις.
Για παράδειγμα, κάποιο παιδί με σύνδρομο δυσαπορρόφησης ή σημαντική ανεπάρκεια στη βιταμίνη έχει αυξημένες ανάγκες και χρειάζεται διαφορετική δόση συγκριτικά με όσα λαμβάνουν προληπτικά κάποιο συμπλήρωμα βιταμίνης D.
