Μια αχαρτογράφητη πτυχή του γυναικείου εγκεφάλου “διάβασαν” οι επιστήμονες, οι οποίοι διαπίστωσαν πως ο τρόπος λειτουργείας του αλλάζει κατά τις ημέρες της εμμηνόρροιας.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η επιστημονική κοινότητα δεν είχε πολύ βαθιά κατανόηση του πώς οι ορμονικές διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου επηρεάζουν τον εγκέφαλο. Αυτό το χάσμα γνώσης γεφυρώνεται τελικά από δύο βασικές μελέτες που δημοσιεύθηκαν τον Οκτώβριο του 2023, αποκαλύπτοντας τη σημαντική επίδραση που έχει η περίοδος στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου.
Ορμονικές επιδράσεις στη δομή του εγκεφάλου
Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Mental Health, οι ερευνητές αποφάσισαν να χαρτογραφήσουν πώς οι ορμόνες των ωοθηκών, ιδιαίτερα τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, επηρεάζουν τη δομή του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια των αναπαραγωγικών ετών. Για να καταγράψουν το πλήρες εύρος αυτών των αλλαγών, παρακολούθησαν 27 γυναίκες κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού τους κύκλου χρησιμοποιώντας μαγνητικές τομογραφίες τελευταίας τεχνολογίας, ανάλυση δειγμάτων αίματος και υπερήχους.
Αυτή η μελέτη επικεντρώθηκε στον έσω κροταφικό λοβό και τον ιππόκαμπο, κρίσιμες περιοχές στον εγκέφαλο για τη δημιουργία μνήμης και την πλοήγηση στο χώρο. Αυτές οι περιοχές είναι ιδιαίτερα πυκνές με υποδοχείς ορμονών φύλου, καθιστώντας τις ευαίσθητες στις αυξομειώσεις της ροής των οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου – όταν τα επίπεδα οιστρογόνων είναι υψηλά και τα επίπεδα προγεστερόνης χαμηλά – αυτές οι περιοχές του εγκεφάλου αλλάζουν σωματικά και προσαρμόζονται.
Οι ορμονικές διακυμάνσεις και ο εγκέφαλος
Μια ξεχωριστή ερευνητική ομάδα ακολούθησε διαφορετική οπτική, διερευνώντας πώς οι κυκλικές αλλαγές στον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-γοναδικού (HPG) επηρεάζουν τον εγκέφαλο. Αυτή η μελέτη δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από την κοινότητα, αλλά έχει δημοσιευθεί.
Ο άξονας HPG είναι ένα δίκτυο ορμονών και αδένων που ενορχηστρώνουν τον εμμηνορροϊκό κύκλο και επηρεάζουν τα πάντα, από τη διάθεση μέχρι τη γονιμότητα. Η μελέτη επικεντρώθηκε στην κατανόηση του πώς αυτές οι ορμονικές αλλαγές επηρεάζουν τρεις κρίσιμες πτυχές της δομής του εγκεφάλου: τη μικροδομή της λευκής ουσίας, το πάχος του φλοιού και τον όγκο του εγκεφάλου.
Η λευκή ουσία περιέχει οδούς ινών που συνδέουν διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου μεταξύ τους, σαν κάποιο σύστημα εσωτερικής επικοινωνίας. Το πάχος του φλοιού αναφέρεται στο πάχος του εξωτερικού στρώματος του εγκεφάλου, το οποίο εμπλέκεται στη σκέψη και την επεξεργασία υψηλότερου επιπέδου. Η μελέτη διαπίστωσε ότι ορμόνες όπως η οιστραδιόλη, η ωχρινοτρόπος ορμόνη (LH) και η ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH) επηρεάζουν άμεσα αυτά τα δομικά συστατικά. Για παράδειγμα, υψηλότερα επίπεδα FSH σχετίζονται με αυξημένο πάχος του φλοιού, υποδηλώνοντας μια πιο ισχυρή ικανότητα επεξεργασίας και γνωστικής ικανότητας κατά τη διάρκεια ορισμένων φάσεων του εμμηνορροϊκού κύκλου.
Αυτές οι μελέτες σηματοδοτούν μεγάλη πρόοδο στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ορμονικές διακυμάνσεις του εμμηνορροϊκού κύκλου επηρεάζουν τον εγκέφαλο, και με πόσο περίπλοκους τρόπους, αλλά πρέπει να γίνει ακόμη περισσότερη έρευνα για το πώς αυτό επηρεάζει άμεσα τη συμπεριφορά – και αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματική υγειονομική περίθαλψη για τις γυναίκες παντού.
